De werkelijkheid overtreft de fictie. We hadden nooit gedacht dat deze zin zo logisch zou zijn als vandaag; Als ze ons een paar maanden geleden hadden verteld dat we zo’n kritieke situatie zouden ervaren op sociaal en gezondheidsvlak, zouden we het niet geloofd hebben. Hoe dan ook Het leger van de 12 apen hij had ons op de een of andere manier gewaarschuwd.
Fictie heeft zichzelf overtroffen tot het punt dat dystopie ons niet langer verrast; noch Charlie Brooker – maker van Zwarte spiegel – wil zijn serie voortzetten. Maar het is altijd vreemd om naar films te kijken die leken te voorspellen wat er vandaag gebeurde.
Vanaf de zorgeloze jaren 90 brengen wij u een film die waarschuwde voor een onherbergzame toekomst door een virus: Het leger van de 12 apen (in Gillian 1995).
Leger van de 12 Apen: dystopische sciencefiction
Dat hebben wij al bij andere gelegenheden gezegd de dystopie opgevat als een tak van science fiction, lijkt het ons te waarschuwen voor duistere toekomstscenario's en onherbergzaam. Gebeurtenissen die daarentegen het directe gevolg van het heden zouden kunnen zijn als de noodzakelijke preventieve maatregelen niet worden genomen.
Het dystopische genre is vanaf het einde van de 20e eeuw tot vandaag buitengewoon productief geweest, omdat velen de negatieve gevolgen van ongekende technologische vooruitgang lijken te hebben voorzien.
Van alle dystopische werken Het leger van de 12 apen schijnt het meest actueel te zijn . Een toekomst waarin de mensheid vanwege een virus veroordeeld is om ondergronds te leven, is vandaag de dag logischer dan ooit.
Regisseur Terry Gilliam waar al succes mee was geboekt Monty Python en de Heilige Graal haalde inspiratie uit de Franse film De Pier (Marker 1962) om zijn beroemde dystopische film te maken.
De tolken
In de rol van hoofdrolspeler speelt Bruce Willis een man geboren eind jaren 80 ziet de wereld die hij kende verdwijnen door een virus . Veroordeeld om samen met andere mensen ondergronds te leven, neemt hij deel aan een reeks missies in een poging de fouten uit het verleden recht te zetten. Het doel van deze missies is om de oorsprong van het virus te ontdekken en monsters te verzamelen zodat wetenschappers een vaccin kunnen ontwikkelen.
In de rol van antagonist vinden we een piepjonge Brad Pitt die al de bedoeling had de rol van de knappe man van zich af te schudden door ons een geweldige interpretatie van waanzin te geven. De ondergrondse wereld bewoond door James Cole (Bruce Willis) komt in onze ogen over als vies, donker, onherbergzaam en verontrustend.
De enscenering is net zo excentriek als de regisseur van de film . I tijdreizen ze accentueren een film die vandaag de dag een hernieuwd belang geniet gezien de sociale en gezondheidsgebeurtenissen van de afgelopen maanden.
Sciencefiction gaat niet alleen over robots en ruimtevaart, maar ook over reizen naar het verleden (of heden) met een meer verontrustend en duister perspectief. De toekomst zou angstaanjagend kunnen blijken als er in het heden geen actie wordt ondernomen .
In plaats van te vertrouwen op speciale effecten kiest Gilliam voor een thrilleraanpak waarin de hoofdpersoon alle acties moet onthullen die tot de gebeurtenis hebben geleid en zo een geneesmiddel voor het virus moet vinden of op zijn minst de voortgang ervan moet stoppen.
Zoals alle dystopische verhalen is het einde nogal dubbelzinnig, hoewel gemakkelijk te begrijpen, waarin het onvermijdelijke sterker lijkt dan de wetenschappelijke en technologische vooruitgang.
De representatie van waanzin
Het meest fascinerende aspect van de film is de visie van de menselijke soort door de muren van a psychiatrische kliniek . Brad Pitt's personage Jeffrey Goines krijgt in deze scènes een bijzonder belang. In zekere zin brengt het opsluiten van James Cole, de held uit de toekomst, in een psychiatrische kliniek onze soort nogal in verlegenheid.
Bovendien presenteert de kliniek zich in onze ogen als een complete chaos, een plek waar we mensen kunnen opsluiten die afwijken van de gevestigde normen; ze zijn volledig gescheiden van de samenleving in plaats van gereïntegreerd.
De kijker weet heel goed dat James Cole gezond is maar de wereld van de film lijkt het daar niet mee eens te zijn en daarom degradeert hij hem naar een onherbergzame en chaotische omgeving die de apocalyps waardig is.
De uitsluiting van de gek verwijst naar Foucault en de zijne Geschiedenis van de waanzin in de klassieke oudheid een werk waarin de auteur observeert hoe dit concept in de loop van de tijd is veranderd en tot uitsluiting is veroordeeld.
Het leger van de 12 apen: geen remedie, geen oplossing
Ondanks tijdreizen en Cole's meerdere pogingen om het verleden te veranderen, lijkt de boodschap van de film vrij duidelijk: er is geen oplossing, zelfs niet door te proberen het verleden te veranderen omdat de geschiedenis zich herhaalt als in een cyclus.
De mensheid is op de een of andere manier veroordeeld om te lijden onder de gevolgen van het virus. De enige oplossing is daarom op zoek gaan naar een vaccin of een medicijn dat de ziekte kan verzachten.
In die zin is de vrouwelijke rol in de film cruciaal, vooral vanuit een actueel perspectief. Het dystopische genre lijkt vrouwen zwaar te hebben gestraft zoals gezien in Het verhaal van de dienstmaagd het is binnen V per Vendetta . In feite bevinden vrouwen zich in dystopische verhalen bijna altijd in posities met een grotere kwetsbaarheid.
Maar wat gebeurt er daarna? Het leger van de 12 apen ? Het enige vrouwelijke personage is vaak dat van Dr. Railly, de psychiater die Cole gaat helpen bij zijn onderzoeken. Wat opvalt – zoals we al zeiden – is het feit dat het personage vorm krijgt rond de figuur van een man.
Een man die haar ontvoert en met wie ze uiteindelijk een liefdesverhaal heeft. Maar het waren de jaren negentig en we zullen hier niet op ingaan, aangezien een dergelijke thematische ontwikkeling destijds aan de orde van de dag was.
Als we dit aspect buiten beschouwing laten, worden we geconfronteerd met een film die in wanhoop wegzinkt; wat een slechte smaak in onze mond achterlaat en ons uiteindelijk vertelt: er is geen remedie, er is geen oplossing. Als de mensheid lijkt veroordeeld te zijn tot een ramp tot de onvermijdelijkheid van een onzichtbare vijand die ons opgesloten of, zoals in het geval van de film, ondergronds heeft gehouden.
