Realityshows zijn in veel landen over de hele wereld een integraal onderdeel van het televisieprogramma geworden. Bijna allemaal hebben ze een overweldigend succes gehad, dat in de loop van de tijd afneemt om ruimte te maken voor een nieuwe show met hetzelfde format dat de plaats inneemt van het vorige programma. Het publiek voor deze televisieprogramma's bereikt miljoenen.
Bij veel gelegenheden zijn realityshows als trash-tv beschouwd, vooral als ze de slechtste mensen op de grofste manier laten zien. Toch is hun publiek niet afgenomen. Er zijn nog steeds miljoenen mensen die deze programma’s volgen en er met een soort ‘guilty pleasure’ naar kijken.
Realityshows verschenen voor het eerst in de jaren negentig, maar hun echte bloei vond plaats in de 21e eeuw, die samenviel met de ontwikkeling van virtuele realiteit en de zogenaamde post-waarheid.
Wat we ons moeten afvragen is: Hoe slagen deze programma's erin zo'n groot publiek te fascineren en de aandacht van zoveel generaties te trekken? .
Televisie is de spiegel waarin het falen van ons hele culturele systeem wordt weerspiegeld.
-Federico Fellini-
De hoofdrolspelers van realityshows
De reality-tv-wereld zendt het leven live uit, althans dat willen ze ons laten geloven. Om dit doel te bereiken is het enerzijds noodzakelijk dat mensen geen problemen hebben om hun privéleven bloot te leggen. Aan de andere kant moeten er voor het scherm toeschouwers zijn die geïnteresseerd zijn in de details van het privéleven van de hoofdrolspelers.
Wanneer er een casting-oproep wordt geopend om deel te nemen aan een van deze programma's, komen duizenden mensen erop af. De rijen van aspirant-concurrenten vullen hele straten. Castingfunctionarissen zeggen dat al deze mensen een gemeenschappelijk doel hebben: een radicale verandering in hun leven teweegbrengen . Ze denken dat op televisie gaan een gouden kans is om hun leven te veranderen.
Hoewel het lijkt alsof iedereen aan een realityshow kan deelnemen, is de realiteit heel anders. Bij de selectie van deelnemers wordt rekening gehouden met bepaalde kenmerken. Het belangrijkste element is dat de persoon een aantal extra grote fysieke, psychologische of culturele kenmerken heeft. Deze programma's zijn niet op zoek naar gewone of normale mensen.
De kenmerken van realityshow-kijkers
Sommige deskundigen wijzen erop dat reality-tv-kijkers in essentie uit twee typen bestaan. Beide typen hebben echter één kenmerk gemeen: het zijn voyeurs. Dit publiek kijkt graag naar de intieme aspecten van het leven van anderen zonder gezien te worden. Dit voyeurisme heeft echter niet voor iedereen dezelfde motivatie en om deze reden zijn er binnen deze categorie twee groepen te onderscheiden.
De eerste groep is die van de puur nieuwsgierigen. Ze willen de hoofdrolspelers in hun uiterste rauwheid ontmaskerd zien, want dat geeft ze zekerheid gevoel van macht . Ze zitten doorgaans voor de televisie en fungeren als beoordelaars van menselijk gedrag. Zij zijn er om te zeggen hoe de verschillende concurrenten zich moeten gedragen.
De tweede groep bestaat uit individuen die zichzelf vergelijken met de deelnemers aan de realityshow. Ze identificeren zich met sommigen van hen en lijden of verheugen zich afhankelijk van de mislukkingen of overwinningen van hun favoriete personage.
Het is alsof ze hun fantasieën met het lichaam van iemand anders willen verwezenlijken. Daarin werkt een projectiemechanisme. Ze zien zichzelf als onderdeel van het avontuur in het lichaam van een vreemde.
De aspecten die problemen kunnen veroorzaken
Een studie gepubliceerd in Psychologie vandaag wijst erop dat kijkers zo verliefd worden op dit soort programma's dat ze uiteindelijk banden creëren die sterk lijken op een verslaving. Zoals dat met medicijnen gebeurt realityshows zorgen voor een sterke release van endorfines en bijgevolg een verslaving genereren die als chemisch kan worden geclassificeerd.
Realityshows stimuleren ook de verbeelding van kijkers om ook deel uit te kunnen maken van het programma. Vaak kan het publiek stemmen om een deelnemer te elimineren of te redden. Dit creëert de illusie dat je een bepaald type hebt rekening . Maar de toeschouwers doen niets anders dan toeschouwers blijven. Ze zijn getuige van de levens van anderen, terwijl ze stoppen met hun eigen leven te leiden.
Realityshows kunnen nauwelijks iets anders zijn dan louter entertainment. Over het algemeen is alles gepland. Dit betekent dat ze de spontaniteit missen waar ze theoretisch trots op zijn. Je verandert wat er gebeurt om het wakker te maken morbide nieuwsgierigheid van het publiek door een beroep te doen op de meest fundamentele emoties. Reality-tv is geen goed alternatief voor het doorbrengen van kwaliteitsvolle vrije tijd.
