Pans Labyrint (2006) wordt door velen beschouwd als het meesterwerk van regisseur Guillermo Del Toro de film die zijn cinema, zijn passie en zijn verbeeldingskracht het beste tot uitdrukking brengt. Het succes van de film staat buiten kijf: hij won talloze prijzen, waaronder drie Oscars: beste cinematografie, beste art direction en beste make-up.
Het verhaal speelt zich af in een van de treurigste periodes uit de geschiedenis van Spanje: de naoorlogse periode toen honger en armoede de Spaanse samenleving op de knieën brachten. Een tijd waarin het moeilijk was om je voor te stellen dat je droomde of in sprookjes geloofde. Internationaal isolement, onderwerping aan één ideologie (fascisme) en armoede waren voor een groot deel van de Spaanse bevolking aan de orde van de dag.
Pans Labyrint presenteert ons twee verhalen die uiteindelijk samensmelten tot één. De gelijktijdigheid van de verhalen begint meteen: terwijl een voice-over ons vertelt over een prinses die lang geleden in een ondergronds koninkrijk leefde, lezen we enkele titels voor die ons terugvoeren naar het naoorlogse Spanje (verborgen in de bergen blijven gewapende groepen vechten tegen het fascistische regime dat vecht om hen te verstikken). Tegelijkertijd is op de achtergrond een melodie met puur fantastische noten te horen, samen met de opgewonden ademhaling van een klein meisje dat pijn heeft.
Het kleine meisje is Ophelia, de schakel tussen de twee verhalen. Van de hardste realiteit van de onderwerping aan het regime en het verzet van anti-Franco guerrilla Pans Labyrint neemt ons mee in de fantasiewereld van een klein meisje naar de verbeeldingskracht en onschuld die velen verloren tijdens de oorlog. Del Toro weet ons te fascineren met zijn esthetiek en zijn ondergrondse wereld die, net als die van de mens, niet zonder gevaren is.
Fantasie en werkelijkheid, sprookjes en ellende maar vooral ongehoorzaamheid, dit alles is er Pans Labyrint.
Waarom Ophelia?
De naam Ophelia verwijst naar Gehucht door Shakespeare. Ophelia, dochter van Polonius en zuster van Laërtes, is de verloofde van prins Hamlet; verliest zijn verstand na de dood van zijn vader (per ongeluk gedood door Hamlet) e waanzin maakt haar tot een onschuldig en tragisch kinderachtig personage.
Zijn dood, die nooit op het podium wordt weergegeven, wordt verteld door Hamlets moeder Gertrude en wordt beschouwd als een van de meest poëtische sterfgevallen in de literatuur. Ophelia ze is een vrouw vernietigd door de liefde en dood van haar vader en is de perfecte weergave van de vrouw van de onschuld van liefde en dood waardoor een lange reeks schilderijen in de romantiek werd geïnspireerd. Het verhaal van zijn dood is magisch, het is een samensmelting met de natuur, geen pijnlijke maar serene dood.
Ook Shakespeare's Ophelia lijkt onderdanig en gehoorzaam aan de mensenwereld. Maar één keer verloor hij zijn verstand dwang begint te vervagen en we zien haar vergezeld door een andere vrouw, koningin Gertrude. Het beeld van de dood van Ophelia wordt geassocieerd met een bijna fantastische mystieke dimensie, alsof een wezen uit een andere wereld terugkeert naar zijn natuurlijke staat.
De keuze voor deze naam voor Pans Labyrint het is dus niet willekeurig maar wil het onschuldige meisje in de film associëren met het personage van Shakespeare. Er is ook een zekere gelijkenis tussen Carmen, de moeder van Ophelia, en koningin Gertrude; beide ooit weduwen trouwen met een gemene man. Carmen trouwt met kapitein Vidal in dienst van het Franco-isme, die naar de Pyreneeën is gestuurd om de Republikeinse guerrillastrijders te bestrijden.
De rol van vrouwen daarin Pans Labyrint
Het bedrijf schilderde Pans Labyrint Hij respecteert vrouwen niet. Carmen vertegenwoordigt de waarden van de traditionele vrouw die onderdanig is aan haar man; Mercedes die in het huis in dienst van Vidal werkt, veronderstelt een breuk met deze waarden en ook al lijkt het trouw aan de kapitein, dat is het ookEigenlijkbetrokken bij de anti-Franco guerrillastrijd. Ophelia leeft ook een verhaal dat parallel loopt aan dat van Mercedes en het is haar taak om rust te brengen in de ondergrondse wereld.
Del Toro wil het patriarchaat in negatieve termen schilderen en besluit daartoe de rol van het patriarchaat te benadrukken donna . In het ondergrondse koninkrijk is er geen zon, de maan overheerst, een element vol vrouwelijke connotaties vanwege zijn relatie met de menstruatiecyclus en het moederschap . In de mensenwereld zal de zon de prinses verblinden, waardoor ze haar verleden vergeet. De zon krijgt een negatieve connotatie en vertegenwoordigt de mens.
Ook verschijnt de alruin waarvan de wortels sterk aan een menselijke figuur doen denken. Ophelia doopt de alruin in melk en legt hem onder het bed om haar moeder te helpen tijdens de zwangerschap.
Kapitein Vidal zal de grote antagonist van dit verhaal zijn en belichaamt alle patriarchale waarden waar Ofelia zich tegen verzet. Twee verhalen en twee werelden: de ondergrondse vertegenwoordigt de onschuld van het kleine meisje en de vrouw; de echte wereld is vijandig, gewond door oorlog en geassocieerd met de mens.
Symboliek
Aan het begin van de landbouw beschouwden sommige stammen, zoals de Bosjesmannen, de ondergrondse wereld als een plek die verband hield met de overgang tussen leven en dood en magie. Veel verhalen uit de orale traditie gaan over kleine meisjes die in de ondergrondse wereld terechtkomen en een ervaring hebben die hen in vrouwen zal veranderen . Daarom is geassocieerd met deze wereld de verlies van onschuld en de metamorfose van het kleine meisje.
De ondergrondse wereld wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van dieren met menselijke kenmerken en is een wereld vol beproevingen, verleidingen en gidsen die we niet altijd kunnen vertrouwen. Deze verhalen hebben een sterk didactisch karakter, een beetje zoals mythen en hetzelfde gebeurt met Pans Labyrint.
De faun vertegenwoordigt het landelijke contact met de natuur hij dient als verbinding tussen de twee werelden, maar is geen geheel betrouwbaar personage; het labyrint is de zoektocht naar de waarheid maar ook naar gevaar; de boom en het bloed worden geassocieerd met het leven; de bleke man vertegenwoordigt de macht en onderdrukking van de echte wereld; Kapitein Vidal is altijd aan zijn horloge verbonden en vertegenwoordigt de tijd en de god Chronos.
Het getal 3 is een constante in de film (de 3 beproevingen van Ophelia de 3 feeën...); in de oude mythologie vertegenwoordigde dit getal goddelijkheid, terwijl het in de christelijke religie geassocieerd wordt met de aard van God en de Heilige Drie-eenheid. Del Toro bouwt daarom een perfect goddelijk universum alsof het een mythe is.
En zoals in alle mythen wordt het beheerst door een lering: ongehoorzaamheid. Del Toro geeft vorm aan een realiteit waarin één enkele gedachtegang bestaat, een realiteit waarin ongehoorzaamheid een verplichting wordt; verschillende personages, zoals Mercedes de dokter en de guerrilla's, besluiten ongehoorzaam te zijn. Ongehoorzaamheid krijgt dus twee gezichten: het leidt tot fouten als Ophelia in de verleiding komt om de vruchten te proberen die ze op de tafel van de Pale Man vindt, maar het blijkt de juiste keuze te zijn als ze besluit om ongehoorzaam zijn naar de feeën.
De personages vertegenwoordigen de werkelijkheid, maar zijn ontworpen volgens archetypen : Er zijn geen neutrale karakters, alleen goede of slechte. Del Toro neemt een volledig subjectief en nooit onpartijdig standpunt in, waarbij hij zichzelf duidelijk positioneert aan de kant van het guerrillaverzet en van alle personages die ongehoorzaam zijn en tegelijkertijd de vrouwelijkheid prijzen.
Na het zien van de film rijst de vraag: is Ophelia's avontuur echt of is het de vrucht van de verbeelding van een klein meisje? Del Toro zegt duidelijk dat het allemaal echt is.
Omdat alleen mensen zoals u, kapitein, gehoorzamen zonder zo instinctief na te denken!
-Pan's Labyrint-
