Cognitieve dissonantie: het experiment van Festinger

De besluitvorming wordt op de proef gesteld in een cognitief dissonantie-experiment. Maar wat is cognitieve dissonantie? Het is een gevoel dat lijkt voort te komen uit een conflict tussen de ideeën, overtuigingen, waarden en zijn gedrag van het onderwerp. Cognitieve dissonantie komt voort uit de onverenigbaarheid van gedachten die bij mensen een aanzienlijke staat van ongemak creëert.

We kunnen cognitieve dissonantie daarom begrijpen als een psychologische spanning. Het concept werd in 1957 geïntroduceerd door Leon Festinger.

Volgens de auteur zou deze spanning de proefpersoon dwingen nieuwe ideeën of houdingen te ontwikkelen die de spanning zouden verlichten en die verenigbaar zouden zijn met het geloofssysteem van de proefpersoon. Deze theorie wordt geassocieerd met besluitvorming; door te besluiten iets te doen dat in strijd is met onze overtuigingen, worden verschillende strategieën in werking gezet om deze spanning te verlichten.

Als er sprake is van dissonantie, zal de persoon niet alleen proberen deze te verminderen, maar ook actief situaties en informatie vermijden die deze dissonantie kunnen versterken.

Leon Festinger: de bedenker van een revolutionair experiment

Festinger was een Amerikaanse sociaal psycholoog, geboren in New York in 1919. Zijn theorie over cognitieve dissonantie is van groot belang geweest in de sociale psychologie, vooral op het gebied van motivatie en groepsdynamiek.

De theorie is gebaseerd op het feit dat mensen zich bewust zijn van hun daden en wanneer ze iets doen waar ze het niet mee eens zijn, moeten ze de dissonantie die ontstaat, verzachten.

Het cognitieve dissonantie-experiment

Het cognitieve dissonantie-experiment Merril Carlsmith in 1957 . Het werd uitgevoerd in samenwerking met studenten en werd gekenmerkt door de volgende fasen:

• Ze werden toegewezen saai voor elke leerling afzonderlijk. Deze taken waren repetitief en daarom was het onwaarschijnlijk dat iemand de interesse wekte.

• Toen hij de kamer verliet, werd de student gevraagd de volgende deelnemer ervan te overtuigen dat het experiment leuk was. In een notendop hem werd gevraagd te liegen.

Hij kreeg een beloning aangeboden voor de leugen. De helft van de studenten kreeg twintig dollar aangeboden om te liegen, terwijl de andere helft slechts één dollar kreeg aangeboden.

• De proefpersoon die op zijn beurt wachtte voor het experiment (zijn handlanger) vertelde de studenten dat een vriend van hem het experiment de week ervoor had gedaan en dat het haar saai leek.

• De proefpersonen logen terwijl ze werden geobserveerd. Hij nam er nota van hoe deze leugen gerechtvaardigd werd.

Cognitieve dissonantie stak de kop op bij de studenten die ermee instemden liegen in ruil voor geld . Ze moesten zichzelf ervan overtuigen dat het experiment leuk was om het conflict dat ontstond te verzachten.

Om welke reden? Omdat de beloning niet zo was voel je er prettig bij de leugen . Als het ging om het rechtvaardigen van hun daden, werden ze gezien als bijzonder gespannen vergeleken met de groep die twintig dollar had ontvangen. Deze laatste loog natuurlijker en zorgelozer.

Het conflict van leugens

Het cognitieve dissonantie-experiment geeft ons veel stof tot nadenken. De groep die een beloning van twintig dollar kreeg aangeboden, wist heel goed dat het experiment saai zou worden. Tegelijkertijd had deze groep ook de juiste rechtvaardiging om het tegenovergestelde te zeggen.

Hetzelfde gold niet voor de één-dollargroep waarin i proefpersonen overtuigden zichzelf ervan de spanning te verlichten die werd veroorzaakt door een onvoldoende beloning.

Conclusie van het experiment

In de laatste fase vroeg de hoofdonderzoeker na het liegen aan de deelnemers of ze het echt een leuk experiment vonden. In de groep van twintig dollar verklaarden de proefpersonen eerlijk dat het experiment niet echt leuk was geweest.

Paradoxaal genoeg de groep die zichzelf moest overtuigen vanwege de kleinheid van de beloning bevestigde de leugen opnieuw en velen verklaarden dat ze het graag nog een keer zouden doen.

Cognitieve dissonantieresultaten

Vermijding.Proefpersonen hebben de neiging elke stimulus te vermijden die ervoor zou kunnen zorgen dat ze terugkeren naar de oorspronkelijke staat van dissonantie. Situaties, mensen, ideeën en plaatsen die hen opnieuw in conflict brengen, worden vermeden.

Op zoek naar goedkeuring.Als gevolg van de geïmplementeerde strategieën zoeken anderen goedkeuring voor het verhaal of de redenen waarom de proefpersoon zichzelf ervan overtuigt zijn daden te rechtvaardigen.

Vergelijking.Degenen die last hebben van dissonantie hebben de neiging dat te doen vergelijken aan andere mensen om hun daden te rechtvaardigen.

De gelovige moet sociale steun krijgen van andere gelovigen.

-Leon Festinger-

Cognitieve dissonantie vandaag

Er zijn zestig jaar verstreken sinds dit experiment en dit onderwerp roept vandaag de dag nog steeds vragen en debatten op. Het is bijvoorbeeld voorgesteld als rechtvaardiging voor de afweermechanismen die optreden bij verschillende psychologische pathologieën.

Verder daar werd het ook in gebruikt psychosociale analyse van criminelen en bij de uitvoering van orders.

De kracht van overtuiging is de verlichting van schuldgevoelens

Het experiment roept ook vragen op de neiging van mensen om psychologische en mentale verlichting te vinden.

Het contrast tussen sociale normen en alledaagse beslissingen het dwingt ons om vaker momenten van ongemak te ervaren dan we zouden willen. Het probleem ontstaat wanneer we, in naam van dit verlangen om onszelf te bevrijden van spanning, uiteindelijk vorm gaan geven aan onaangepast gedrag.

Als we ons bewust zijn van dissonantie, kunnen we deze identificeren zoals we die ervaren. Het kan ons ook helpen bij het kalibreren van de invloed die de informatie die we eruit verkrijgen op ons heeft onze referentiegroep en te observeren hoe de normen die haar kenmerken onze manier van handelen, denken of voelen beïnvloeden.

Tenslotte moet dit worden onderstreept cognitieve dissonantie plaatst ons tegenover onze waarden en dwingt ons soms om ze te herzien of onze manier van handelen te herzien.